Godfrey Reggio, yaşamının bir bölümünü keşiş olarak geçirmiştir. Onun yaşamındaki bu süreç, filmlerindeki derin felsefeyi açıklayabilir. Godfrey Reggio’nun filmlerinde, farklı kültürlerin yaşamı, modern hayat ve insanın çevresine yabancılaşması, din ve ritüeller, toplumun her kesiminden yaşamlar, yıkıcı afetler, savaş ve kıtlık gibi temalar işlenmiştir. 1940’da New Orleans’ta doğan ve Louisiana’nın güney doğusunda büyüyen GodfreyReggio, 14 yaşındayken papanın buyruğu altındaki Katolik Hıristiyan Kardeşler’e katılmıştır. 14 yılını kapsayan ergenliğinin ve henüz yetişkin olmaya başladığı yıllarını oruç tutarak, sessizlik içinde ve dua ederek geçirmiştir (Goldmark ve Kramer ve Leppert, 2007: 120-122).
Godfrey Reggio, 1963 yılında sokak çocukları çeteleri destekli bir toplum kuruluş projesinin, Genç Eylemciler’in kurucularından olmuştur. 1972’de Santa Fe’de kar amacı gütmeyen medya geliştirme, sanat, toplum organizasyon ve araştırmaya odaklı Bölgesel Eğitim Enstitüsü kurucu ortaklarına katılmıştır. GodfreyReggio 1974 ve 1975 yıllarında Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği tarafından finanse edilen teknolojide gizliliğin işgalini denetlemek için multi-medya kamu yararı kampanyası düzenlenmesine yardımcı etmiştir (www.koyaanisqatsi.com erişim:08.10.2013). Reggio’nun toplumsal içerikli filmlere olan ilgisi gençlik yıllarında çalıştığı Institute for Regional Education (Dinsel Eğitim Enstitüsü – IRE) da çekmiş olduğu belgesellerle başlamıştır (Clarke, 2012: 125).
Godfrey Reggio, her filminde öyküye ilişkin özel bir metafor işlemiştir. Örneğin, son filmi Visitors’ta tanıdık olan yabancılaştırılmış; yabancı olan ise tanıdıklaştırılmıştır. Godfrey Reggio, filmde dijital teknolojilerin gelişiyle zirveye ulaşmış olan küresel deneyimin büyük ve devam eden dönüşümünü yansıtmaktadır. Sessiz portrelere ise Philip Glass’ın müzikleri eşlik etmektedir. Philip Glass filmde kullanılan müzik için; ‘’Görüntünün altında, görüntünün tepesinde ve görüntünün yanı başında’’ ifadelerini dile getirmektedir. O aynı zamanda altında/tepesinde/yanı başında formülasyonunun ön plan ve arka plandaki müzik için de geçerli olduğunu belirtmektedir” (http://www.criterion.com/current/posts/2593-the-qatsi-trilogy-counterpoint-and harmony erişim: 14.09.2014).
Visitors (2013)
Tür: Belgesel
Yapım yılı: (2013)
Ülke: Amerika Birleşik Devletleri
Süre: 87 dakika
Sound Mix: Dolby Digital
Film: Siyah-Beyaz
Görüntü oranı: 2.35: 1
Yönetmen: Godfrey Reggio
Senaryo: Godfrey Reggio
Yapımcılar: Godfrey Reggio, Lawrence Taub, Mara Campione, Penny Mancuso, Jon Kane, Phoebe Greenberg,
Yardımcı Yapımcılar: Craig Aspen, Federico Negri, Trevor Potts
İdari Yapımcılar: Dean Chenoy, Dan Noyes,
Ortak Yapımcı: Mel Lawrence
Müzikler: Philip Glass
Görüntü Yönetmeni: Graham Berry, Trish Govoni, Tom Lowe
Görsel Efektler: Max Blecker, Grier Dill, Manuel Gaulot, Sergey Polishchuk
Kurgu: Chris Besecker, Jon Kane
Film, 74 plandan oluşmakta ve planların büyük bölümünde slow-motion[1] tekniği uygulanmaktadır. Godfrey Reggio, filmde siyah bir fon kullanmıştır. Böylece filmde manzaralar, aksiyonun arka planı gibi sunulmamıştır. Nitekim görüntülemenin düzenlenişinde hareketin ön planda olduğu gelenek, filmde bozulmuştur. Geleneksel kurmaca ve belgesellerde, çekim süreleri 3 ile 6 saniye arasında değişebilir. Birkaç saatlik bir filmde binlerce plan gösterilebilir. Visitors’ta planlar, çoğunlukla 70 saniyenin üzerinde sürmektedir. Godfrey Reggio, modernizmin hızına uzun slow-motion çekimlerle karşı çıkmaktadır. Filmin ağır ritmi, izleyicileri germek için bilinçlice düzenlenmiştir. Böylelikle izleyiciler, hem öykü anlatıcı, hem karakter, hem de filmin konusu olarak filme dâhil edilmiştir (http://www.tribecafilm.com/stories/interview-godfrey-reggio-visitors-4k erişim: 13.08.2014).
Visitors, 3K ve 5K yüksek çözünürlüklü video ile siyah beyaz çekilmiş ve 4K gösterime girmiştir. Film, insan portrelerinden oluşmuş ve neredeyse planların tümü, yakın plan ölçeğinde çekilmiştir. Visitors’ın yakın plan ağırlıklı siyah beyaz dokusu ve meditasyonvari sunumu; Warhol’un (1964-66) Screen Tests[2] filmlerini hatırlatmaktadır. Visitors’ta, kullanılan slow-motion çekimler, siyah beyaz renk seçimi ve plan sürelerinin uzunluğu izleyicileri görüntülerle psikolojik bir bağ kurmaya zorlamaktadır. Visitors’ın meditasyona benzeyen anlatımı, ana akım sinemanın seyirlik hedeflerinin ötesine geçen bir sinema dilini sunmaktadır.
87 dakikalık filmin her bir planı yaklaşık bir buçuk dakikadır. Visitors, uzun planları ve slow-motion çekimleriyle; geleneksel belgesel ve kurmacadan farklı bir yapıdadır. Pike’a göre; “Slow-motion sinemacılık, doğanın pek çok gizli sırrını ortaya koyacaktır. Günümüzde memeli hayvanların koşarken veya yürürken ki hareketleri, kuşların uçtuklarındaki hareketleri bu uygulamalar sayesinde daha iyi anlaşılmıştır (1946: 198). Visitors’ın bütününde oldukça uzun slow-motion ve yakın çekimler kullanılmıştır. Ayrıca bu planlar durağan çekimlerdir (durağan gözüken çerçevelerde çok ağır kamera hareketleri kullanılmıştır). Visitors, 4K (Red Cam[3]) çözünürlükte ve dijital formatta çekilmiştir.
Godfrey Reggio, siyah fonu tercih etmesini şu şekilde açıklamıştır;
“İki boyutlu alanda bir şey düzse, siyahlar çok siyah değilse derinlik çok sığ olabilir ve bu durum iki boyutlu ortamda derinlik yanılsaması oluşturabilir. Zaten şu andaki üç boyutlu biçimleri saymazsak sinema iki boyutluluktur. Aynı zamanda, siyah beyaz dikkati daha az dağıtıyor. Renkli bir şey gördüğümüzde göz bu farklı renklere takılıyor ve renk, görselin söylemeye çalıştığı, beyinde ön sezilebilen şeye üstünlük sağlayıp gözlerimizi çerçevenin her yerinde gezdirmenize neden oluyor. Aksine siyah-beyaz gözlere odaklanıyor” (http://nonfics.com/godfrey-reggio-visitors-special-effects-driven-documentary-slow-motion-versus-time-lapse/ erişim:04.08.2014).
Visitors’ın çoğu sahnesi yeşil perde önünde çekilmiş ve filmdeki planların çoğunda düzeltmeler yapılmıştır. Ancak hepsi de çıplak gözle anlaşılamayacak şekilde uygulanmıştır. Godfrey Reggio filmlerinde teknolojiyi eleştirmektedir. Öte yandan Visitors, ultra yüksek çözünürlüklü dijital kamerayla çekilmiştir. Ayrıca filmin çoğu sahnesinde renk düzeltmeler yapılmış ve pek çok efekt eklenmiştir.
Godfrey Reggio, gerçekçilik bağlamında yaptığı bu düzeltmeleri şu şekilde açıklamaktadır;
“Filmde manipülasyonu mümkün olduğunca dikkat dağıtmayan mükemmelleştirilmiş görüntüler ortaya koymak için bir yöntem olarak kullandık. En azından bizim yaptığımız fotoğrafçılık türünde bu tamamen kamerayla gerçekleştirilemezdi. O duyguyu vermek için daha sonrasında üzerinde çalışmak gerekiyordu. Filmde kullanılan efektler, izleyicilere hissettirilmemeye çalışıldı. Birisi eğer sadelik yanlısıysa kendi düşünceleri olabilir. Aynı şekilde eğer biri boya yapıyorsa, genellikle boyamaya ilk başladığı yerin üzerini de boyamak zorunda kalır. Biz çok fazla tamamlayıcı boya kullandık, olan buydu. Fotoğrafik bir boyama gibi“ (http://nonfics.com/godfrey-reggio-visitors-special-effects-driven-documentary-slow-motion-versus-time-lapse/ erişim:04.08.2014).
Sonuç yerine
Çağdaş sinemada, belgesel yaklaşımla, kurmaca yapılar kaynaşmakta ve biçimsel değişimlere uğramaktadır. Gelişen teknolojik araçlar kullanılarak yeni dil arayışlarına gidilmektedir. Godfrey Reggio gibi yönetmenler, gerçek dünyayı imgeler aracılığıyla sorgulamış ve ürettikleri imgelerle bu gerçekliğe katkıda bulunurken bir yandan da onu dönüştürmeye ve zenginleştirilmiş bir gerçeklik haline getirmeye çalışmıştır. Godfrey Reggio tıpkı ressamların gerçeğin kendisi yerine simülakrını koyarak resme gerçek bir değer kazandırmaya çalışmaları gibi; hipergerçek görüntüleme teknikleriyle, yeni bir dil arayışına girişmiştir. Visitors’ın anlatısı, öznenin kamera lensinin içine, konuşmadan ve çoğunlukla gözünü kırpmadan, baktığı, izleyicilerin kime baktığını düşünmeye başlayacağı çekimlerden oluşmaktadır. Filmde, uzun süreli hareket eden öğeler, belirgin şekilde hareketsiz pozlar, heybetli yüzler, öznelerin seçimi, çekimlerin uzunluğu, mizansende görülen (bu öznelerin çoğu kadın veya çocuk kategorilerinde yer almaktadırlar) ile ruhsal bir bağlantı amaçlanmıştır. Meditasyonu andıran bu sinema dilinde, öznelerin sesleri kullanılmamış, kameranın bakışıyla yaratılan kültürel boşluğa ve öznelerin yabancılaştırmış yüzleriyle baş başa bırakılmıştır.
Kaynakça
Clarke, James. (2012). Sinema Akımları: Sinema Dünyasını Değiştiren Filmler. (Çeviren: Çağdaş Eylem Babaoğlu). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Goldmark, Daniel ve Kramer, Lawrence. Leppert, Richard. (2007). Beyond The Soundtrack: Representing Music In Cinema. California: The Regents Of The University Press.
Pike, Oliver. (1946). Nature and My Cine Camera. London: Focal Press.
İnternet Kaynakları
http://www.criterion.com/current/posts/2593-the-qatsi-trilogy-counterpoint-and harmony erişim: 14.09.2014
http://nonfics.com/godfrey-reggio-visitors-special-effects-driven-documentary-slow-motion-versus-time-lapse/ erişim:04.08.2014
http://www.tribecafilm.com/stories/interview-godfrey-reggio-visitors-4k erişim: 13.08.2014
www.koyaanisqatsi.com erişim:08.10.2013
[1] Saniyedeki kare sayısı ile ilgili bir çekim tekniğidir: çekimi yapan kameranın kare/saniye hızının artırılmasıyla olur. Böylelikle aynı zaman dilimi içinde kamera her saniye için normalin üzerinde resim karesi kayıt eder, bu kareler sabit hızda oynatıldığında ise izleyicilerde yavaşlatılma algısını doğurur.
[2] Screen Tests saniyede 24 kare çekilmiş, fakat saniyede 16 kare gösterilmiştir.
[3] Red marka yüksek çözünürlüklü dijital film kamerası.